17 lutego 2011 roku o godzinie 18.00 w sali kameralnej Młodzieżowego Centrum Kultury odbędzie się pokaz slajdów z cyklu „Podróże bez granic” pod tytułem: „Miejscówka w Montenegro”. O tym pięknym kraju opowiedzą nam Barbara i Andrzej Pasławscy.

Montenegro – ta tajemniczo brzmiąca kraina, to nic innego, jak powstała po rozpadzie dawnej Jugosławii Czarnogóra. Wraz z autorami pokazu odwiedzimy perłę wybrzeża – Budvę, coraz bardziej skomercjalizowaną Bokę Kotorską oraz Kotor – miasto o ponad dwutysiącletniej historii. Dotrzemy także do Ulcinja – miasta o pirackiej tradycji, w którym czuć już powiew orientu, jedynego takiego w Czarnogórze. Wjedziemy w masyw Lovćen, gdzie znajduje się potężne mauzoleum Petara Njegosza, najznamienitszego władcy Czarnogóry i wielkiego poety. Udamy się w przepiękne góry Durmitoru, zjedziemy nad kanion rzeki Tary – największy kanion w Europie, zawitamy nad brzeg Jeziora Szkoderskiego, by kończąc swoistą „czarnogórską pętlę” stanąć u wrót Gór Przeklętych, w Ropojańskiej Dolinie.

Problem bałkański to istotna część składowa tak zwanej kwestii wschodniej, to jest walki o spadek po chylącym się ku upadkowi imperium osmańskim. Nasilenie problemu bałkańskiego  przypada na XIX wiek i początek XX wieku. Wtedy to narody bałkańskie wzmogły walkę o wyzwolenie spod panowania tureckiego. Równocześnie mocarstwa europejskie, rywalizując o wpływy na wyzwalane narody, pragnęły podporządkować sobie Bałkany, aby kontrolować cieśniny Bosfor i Dardanele i panować nad drogami prowadzącymi na Bliski Wschód. Stronami najbardziej zaangażowanymi były Rosja i Austria, a także Anglia i Francja, a po 1870 – również Niemcy i Włochy. Problem bałkański zyskał międzynarodowe znaczenie w okresie wojen napoleońskich. W tym czasie wybuchły dwa powstania Serbów (1807 i 1815), którzy wywalczyli sobie autonomię. W 1821 roku walkę podjęli Grecy, a w 1830 przy poparciu Anglii, Rosji i Francji uzyskali niepodległość.  Ponownie ta kwestia pojawiła się na arenie międzynarodowej podczas wojny krymskiej (1853-56). Najwięcej mówiło się o nim w 1875-78 roku, gdy wybuchło powstanie w Bośni i Hercegowinie, powstanie kwietniowe w Bułgarii i wojna Serbii i Czarnogóry z Turcją. Walkom wyzwoleńczym towarzyszyła ingerencja mocarstw przejawiająca się w zabiegach dyplomatycznych i wojnie rosyjsko-tureckiej (1877-78). Wojna została zakończona traktatem pokojowym w San Stefano, na mocy którego Turcja uznała całkowitą niezależność Serbii, Rumunii i Czarnogóry. Powstało rozległe państwo bułgarskie, obejmujące większą część Macedonii i sięgające do Morza Egejskiego. Rosja otrzymała m.in. utraconą po wojnie krymskiej część Besarabii, a Rumunia – północną Dobrudzę. Warunki tego pokoju korzystne dla narodów bałkańskich i Rosji, zrewidował kongres berliński.

Kongres berliński został zwołany w 1878 roku w Berlinie z udziałem Anglii, Austro-Węgier, Francji, Rosji, Turcji i Włoch w celu rewizji pokoju w San Stefano. Inicjatorami kongresu były Austro-Węgry i Anglia, nie godzące się ze wzrostem wpływów Rosji na Bałkanach i powstaniem dużego państwa bułgarskiego. Kongres, któremu przewodniczył kanclerz niemiecki Bismarck, decydował o sprawach państw i narodów bałkańskich bez ich udziału. Podpisany na kongresie traktat berliński dzielił Bułgarię na dwie części: księstwo Bułgarii i Rumelię Wschodnią, natomiast Turcji zwracał Macedonię i Trację. Księstwo Bułgarii z własnym władcą wybieranym za zgodą mocarstw i zatwierdzanym przez sułtana, było tylko formalnie zależne od Turcji, Rumelia zaś stanowiła prowincję turecką z autonomią administracyjną. Traktat uznał niepodległość Rumunii, Serbii i Czarnogóry. Rumunia odstąpiła północną część Besarabii w zamian za północną część Dobrudży (południową część przyznano Bułgarii, Austro-Węgry uzyskały prawo okupowania Bośni i Hercegowiny, Rosja zaś uzyskała nabytki terytorialne na Kaukazie (Batumi, Kars i Ardahan wraz z okręgami). Traktat zobowiązywał Turcję do przeprowadzenia reform w podległych jej krajach bałkańskich. Z pewnymi zmianami obowiązywał on do wojen bałkańskich 1912-13.

Problem bałkański w dalszym ciągu wymagał rozwiązania, a na forum międzynarodowe wypłynął znów na początku XX wieku w związku z powstaniami ludności słowiańskiej w Macedonii i Turcji w 1903 oraz aneksją Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry w 1908 roku. Problem bałkański zyskał znaczny rozgłos w okresie dwóch wojen bałkańskich 1912-13, a także w następnych dziesięcioleciach.

Wojny bałkańskie toczyły się o wyzwolenie terytoriów należących do Turcji. W 1912 roku w czasie wojny włosko-tureckiej o Trypolitanię, Bułgaria, Serbia, Grecja i Czarnogóra zawarły sojusz przeciw Austro-Węgrom i Turcji. Wykorzystując ten moment sojusznicy wysunęli żądania, aby Turcja nadała autonomię podległym jej krajom bałkańskim. Odmowa Turcji stała się pretekstem do wybuchu pierwszej wojny bałkańskiej (X 1912-V 1913). Działania wojenne rozpoczęła Czarnogóra, a następnie pozostali sojusznicy. Wojska bułgarskie zajęły skrawek wschodniej Macedonii, Trację (bez Adrianopola) i podeszły pod Stambuł; wojska greckie zajęły Kretę, kilka wysp na Morzu Egejskim, południową część Macedonii z Salonikami oraz Epir, oblegając Janinę, wojska serbskie wkroczyły do sandżaku (nazwa jednostki administracyjnej) nowopazarskiego, północnej Macedonii oraz środkowej Albanii i dotarły do Adriatyku; wojska czarnogórskie wkroczyły do północnej Albanii i oblegały Szkodrę.

Na prośbę Turcji wstrzymano 3 XII 1912 roku działania wojenne i przystąpiono do rozmów pokojowych w Londynie, gdzie jednocześnie zebrała się konferencja ambasadorów mocarstw, które narzuciły walczącym stronom warunki pokoju. Przewidywały one m.in. utworzenie państwa albańskiego, oddanie Tracji wraz z Adrianopolem Bułgarii, Krety – Grecji oraz podział Macedonii między sojuszników. Turcja odmówiła oddania Adrianopola Bułgarii, co spowodowało wznowienie w lutym 1913 roku działań wojennych. Wojska sojuszników zdobyły Adrianopol i Janinę. Zmusiło to Turcję do zawarcia rozejmu, a następnie do podpisania w maju 1913 roku traktatu pokojowego. Turcja utraciła Kretę oraz posiadłości bałkańskie do linii łączącej Midye nad Morzem Czarnym z Enezem nad Morzem Egejskim. Tereny te, z wyjątkiem, Albanii, zostały podzielone między sojuszników. Podział wywołał niezadowolenie dotychczasowych sojuszników. Doszło między nimi do konfliktu i rozbicia sojuszu bałkańskiego. Serbia, nie uzyskawszy w wyniku powstania niepodległej Albanii dostępu do Adriatyku, żądała większych zdobyczy w Macedonii, Grecja domagała się nabytków w zachodniej Tracji, zajętej przez wojska bułgarskie, a Rumunia żądała od Bułgarii południowej Dobrudży. W tej sytuacji Grecja i Serbia zawarły tajny sojusz przeciwko Bułgarii, która pierwsza rozpoczęła działania wojenne. Tak doszło do drugiej wojny bałkańskiej zwanej też wojną międzysojuszniczą (VI-VIII 1913). Przeciwko Bułgarii wystąpiła także Rumunia oraz Turcja, która zajęła 23 VII Adrianopol. Druga wojna bałkańska  zakończyła się klęską Bułgarii, którą interwencja Rosji uchroniła od całkowitego pogromu. 10 VIII 1913 walczące strony podpisały traktat bukareszteński. Na jego mocy Bułgaria odstąpiła Rumunii południową Dobrudżę, Serbii – północną Macedonię, Grecji – część południowej Macedonii i zachodniej Tracji z portem Kawala na Morzu Egejskim, zachowując sobie tylko wschodnią Macedonię i dostęp do Morza Egejskiego.

Granice Bułgarii z Turcją określił traktat pokojowy zawarty 29.IX.1913 roku w Stambule na mocy którego wschodnia Tracja wraz z Adrianopolem powróciła do Turcji. Wojny bałkańskie doprowadziły do wyzwolenia Bałkanów spod panowania tureckiego, lecz stworzyły jednocześnie nowe napięcia między istniejącymi tam państwami i rywalizującymi o wpływy w nich mocarstwami.

Barbara i Andrzej Pasławscy zamiłowanie do podróży łączą z pasją fotografowania. Od lat przemierzają Bałkany poznając historię i dzień dzisiejszy, tego rejonu, który zafascynował ich tak bardzo, że wracają tutaj co roku. Zapraszamy!

Źródło: mckskierniewice.pl
Fot. sxc.hu
 

Radio Victoria – rozgłośnia diecezji łowickiej. Powstała 25 marca 1995 roku. W roku 1998 została włączona do sieci rozgłośni katolickich „Plus” i przyjęła nazwę „Plus”. Radio rozpoczęło ekspansję, wybudowano nadajniki pokrywające swym sygnałem obszar od Łodzi po Warszawę – stąd slogan „między Łodzią a Warszawą”. W roku 2004 wystąpiła z sieci „Plus” i wróciła do pierwotnej nazwy. Siedziba stacji znajduje się w Łowiczu. Radio posiada studia terenowe w Kutnie, Rawie Mazowieckiej, Żyrardowie oraz Skierniewicach.